από τον Joseph Green
(στο Communist Voice #10, Οκτ.. 1, 1996)
μετάφραση δική μου
Πρόκειται για μια απάντηση σε έναν αναρχικό ονόματι Jackson μέλος της Αυτόνομης Κολλεκτίβας Μαύρων(BAC).
Το άρθρο βρίσκεται στα αγγλικά ολόκληρο εδώ.
Το έχω σπάσει σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος ο Joseph Green θα καταπιαστεί:
α.με την ανισόμετρη ανάπτυξη εντός της Ισπανίας και μεταξύ των κολλεκτίβων και πως αδυνατούσαν οι αναρχικοί να την αντιμετωπίσουν δέσμιοι των φεντεραλιστικών τους ιδεών.
β.με την αποτυχία τους να καταργήσουν το χρήμα όπως διακηρύτουν.Αντιθέτως αντικαθιστούσαν το εθνικό νόμισμα με τοπίκό.
γ.με την αποτυχία τους να καταργήσουν την κυβέρνηση όπως διακηρύτουν.Αντιθέτως παρουσίαζονται ενδιαφέροντες πρακτικές που θυμίζουν κυβερνητικές εξουσίες (παραπλήσιες μάλιστα με αυτές του "πολεμικού κομμουνισμού" στην Ρωσία)
δ.με την αποτυχία τους να σπάσουν την πατριαρχία λόγω ακριβώς της μικροαστικής θεώρησης τους για την μικρή κλίμακας παραγωγή.
Στο 2ο μέρος ασχολείται:
α.με την αδυναμία τους ενάντια στην πάλη με τον φασισμό
β.την έλλειψη ανεξαρτησίας
γ.την έλλειψη διεθνούς αλληλεγγύης
δ.και την αδιαφορία τους για την εθνική ανεξαρτησία του Μαρόκο.
Το παράδειγμα της Ισπανίας αναιρεί τους ΑναρχικούςΤο άρθρο βρίσκεται στα αγγλικά ολόκληρο εδώ.
Το έχω σπάσει σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος ο Joseph Green θα καταπιαστεί:
α.με την ανισόμετρη ανάπτυξη εντός της Ισπανίας και μεταξύ των κολλεκτίβων και πως αδυνατούσαν οι αναρχικοί να την αντιμετωπίσουν δέσμιοι των φεντεραλιστικών τους ιδεών.
β.με την αποτυχία τους να καταργήσουν το χρήμα όπως διακηρύτουν.Αντιθέτως αντικαθιστούσαν το εθνικό νόμισμα με τοπίκό.
γ.με την αποτυχία τους να καταργήσουν την κυβέρνηση όπως διακηρύτουν.Αντιθέτως παρουσίαζονται ενδιαφέροντες πρακτικές που θυμίζουν κυβερνητικές εξουσίες (παραπλήσιες μάλιστα με αυτές του "πολεμικού κομμουνισμού" στην Ρωσία)
δ.με την αποτυχία τους να σπάσουν την πατριαρχία λόγω ακριβώς της μικροαστικής θεώρησης τους για την μικρή κλίμακας παραγωγή.
Στο 2ο μέρος ασχολείται:
α.με την αδυναμία τους ενάντια στην πάλη με τον φασισμό
β.την έλλειψη ανεξαρτησίας
γ.την έλλειψη διεθνούς αλληλεγγύης
δ.και την αδιαφορία τους για την εθνική ανεξαρτησία του Μαρόκο.
(μέρος 1ο) από τον Joseph Green
(στο Communist Voice #10, Οκτ.. 1, 1996)
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα των απομονωμένων αναρχικών “αποικιών”, αλλά δεν αποδείχθηκαν ανθεκτικές. Ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος παρέχει το μόνο παράδειγμα κολεκτιβών αναρχικών που αγκαλιάσαν και τη γεωργία και τη βιομηχανία, την επαρχία και τη πόλη, σε μια μαζική κλίμακα. Αλλά αυτό το παράδειγμα δείχνει ότι οι αναρχικοί ήταν ανίκανοι να υπερνικήσουν την δύναμη της αγοράς, και κατέληξαν να κατηγορούν τις μάζες για "το ωφελιμιστικό και μικροαστικό πνεύμα τους" (όπως θα δούμε,την CNT να λέει) αντί να αναγνωρίσουν ότι το δόγμα αναρχικών ήταν ατελές.
Οι ισπανικοί αναρχικοί εθεώρησαν ότι ένα σύστημα των αυτόνομων κολεκτιβών, με τις πιό αδύνατες πιθανές συνδέσεις μεταξύ τους, ήταν η εναλλακτική λύση στην κεφαλαιοκρατία και επίσης στη μαρξιστική αντίληψη της κοινωνίας που θεωρεί ότι ολόκληρη η οικονομία πρέπει να λειτουργεί ως ένα σύνολο. Κατά συνέπεια οι αναρχικοί εθεώρησαν ότι μόλις κολλεκτιβοποιήσουν τις κοινότητες του χωριού ή καταλάβουν τους εργασιακούς χώρους στις πόλεις, ότι είχαν καταργήσει την κεφαλαιοκρατία, τα χρήματα, και όλη την κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα, αυτό δεν αποδείχθηκε σωστό, και ο αναρχισμός αποδείχθηκε ανίκανος να καταλάβει τι γινόταν πραγματικά και ανίκανος να παρέχει επαναστατική καθοδήγηση στους εργαζομένους και τους αγρότες της Ισπανίας. Μεταξύ άλλων, οι δυνάμεις της αγοράς διατηρήθηκαν μεταξύ των καθοδηγημένων από τους αναρχικούς κολεκτιβών, που παρέχουν μια ζωηρή απεικόνιση του θέματος που θίχτηκε στο άρθρο μου "αναρχισμός και η αγορά". Δεν ήταν μόνο οι σημαντικές δυσκολίες του ισπανικού εμφύλιου πολέμου που δυσχέραιναν τις κολεκτίβες, αλλά οι οικονομικές σχέσεις (ή η έλλειψη τους) μεταξύ των κολεκτιβών. Η ανικανότητα του συστήματος των ανεξάρτητων κολεκτιβών να υπερνικήσει την ανισότητα και άλλα προβλήματα έχουν επισημανθεί από σοβαρούς σχολιαστές του εμφυλίου πολέμου διάφορων τάσεων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που είναι αρκετά συμπαθητικοί στους αναρχικούς. Πράγματι,θα το δούμε και πιο κάτω, στο χρόνο που αυτό πραγματοποιούταν, μερικοί προεξέχοντες ισπανοί αναρχικοί και η ένωση της CNT οι ίδιοι επισημαίναν αυτά τα προβλήματα, αλλά δεν ήξεραν τι να κάνουν για αυτό. Αυτό μπορεί μόνο να αμφισβητηθεί από τον ευσεβή πόθο των σύγχρονων αναρχικών, οι οποίοι μετατρέπουν την Ισπανία σε έναν μύθο αλλά αρνούνται να μελετήσουν τι συνέβη πραγματικά.
Τα προβλήματα που απασχολούσαν τις αναρχικές κολεκτίβες δεν οφείλονταν στο ότι οι ηγέτες δεν ήταν πλήρως αφοσιωμένοι αναρχικοί, όπως υπονοεi ο Τζάκσον της BAC(σημ.είναι ο αναρχικός συντάκτης του άρθρου στον οποίο απαντάει) . Οι πραγματικοί, παλιοί ισπανοί αναρχικοί οδήγησαν ένα μεγάλο τμήμα των επαναστατών ισπανών εργαζομένων και αγροτών που μίσησαν την αστική τάξη και την κεφαλαιοκρατία. Ήταν στην πρώτη γραμμή του κινήματος για την καθιέρωση των κολεκτίβων (αν και υπήρξαν επίσης κολεκτίβες και συνεταιρισμοί που οργανώθηκαν από άλλες δυνάμεις). Οι καθοδηγημένες από αναρχικούς αγροτικές κολεκτίβες συγκεντρώθηκαν στην Αραγονία και το Levante, και για για ένα χρόνο οι αναρχικοί είχαν αρκετή ελευθερία , και το φρούριο των αναρχικών η Βαρκελώνη ήταν βασικό κέντρο των επαναστατών εργαζομένων στην Ισπανία. Αυτό το σύστημα είχε έναν σύντομο χρόνο να αναπτυχθεί. Αλλά ακόμη και στο πρώτο χρόνο, οικονομικές δυνάμεις προέκυψαν μεταξύ των κολεκτιβών που οι αναρχικοί δεν ήξεραν τι να κάνουν με αυτές. Υπάρχουν λόγοι να θεωρούμε ότι το πρόβλημα του συντονισμού θα είχε γίνει χειρότερο εάν το πείραμα των αναρχικών είχε διαρκέσει περισσότερο.
Ας αξιολογήσουμε τις ισπανικές κολεκτίβες σύμφωνα με έναν τους βασικούς στόχους που τίθενται από από τους ίδιους τους αναρχικούς. Αυτός ήταν η εξασφάλιση ισότητας μεταξύ των εκμεταλλευομένων. Θεώρησαν ότι οι αυτόνομες κολεκτίβες θα εξίσωναν γρήγορα τις συνθήκες μεταξύ τους μέσω της "αμοιβαίας βοήθειας" και της αλληλεγγύης. Αυτό δεν συνέβη. Οι διάφορες αγροτικές κολεκτίβες οργανώθηκαν με ποικίλους τρόπους, και σε μερικές περιπτώσεις αποθήκευαν τα προίοντα της κοινότητας σε μια κεντρική αποθήκη. Αλλά αυτές οι κολεκτίβες αντιμετώπισαν οικονομικές συνθήκες που ποίκιλαν εντυπωσιακά από κοινότητα σε κοινότητα, από εργοστάσιο σε εργοστάσιο, και οι συνθήκες διαβίωσης μεταξύ των διαφορετικών κολεκτιβών συνέχισαν να ποικίλλουν εντυπωσιακά. Ο David Miller, ένας αρκετά φιλοαναρχικός κριτικός των αναρχικών, αναφέρεται στο βιβλίο του Αναρχισμός ότι κατά καθολική αποδοχή όλων των σχολιαστών οι συνθήκες ποικίλουν πολύ μεταξύ των ισπανικών κολεκτιβών, με τους αγρότες σε μερικές γεωργικές κολεκτίβες να παράγουν τρεις φορές περισσότερα από άλλες. Ο Miller καταλήγει στο συμπέρασμα ότι "τέτοιες διαφοροποιήσεις χωρίς αμφιβολία απεικόνιζαν τις ιστορικές ανισότητες του πλούτου, αλλά συγχρόνως ότι ο ανακατανεμικός αντίκτυπος της [ομοσπονδίας αναρχικών] ήταν σαφώς ελάχιστος."(1)
Τι συνέβη στη "αμοιβαία βοήθεια" μεταξύ των κολεκτιβών; Οι κολεκτίβες δεν επέδειξαν πολύ ενδιαφέρον για να εξισώσουν τις συνθήκες , μεταξύ τους, αν και βλέπαν νόημα στην υποστήριξη του αγώνα ενάντια στο φασισμό, γιατί φοβόντουσαν ότι τα φασιστικά στρατεύματα θα ερήμωναν την κοινότητά τους και θα αποκαθιστούσαν τους πλουσίους στον έλεγχο του εδάφους. Ο Miller λέει ότι οι "αγροτικές κοινότητες ήταν πιθανότερο να στείλουν τα πλεονάσματά τους στις πολιτοφυλακές στο μέτωπο και στις πόλεις απ'ό,τι μεταξύ τους". (2) Αυτό συνέβη ακόμα κι αν "στην Αραγονία και το Levante -- οι δύο σημαντικές περιοχές στις οποίες [ η αγροτική ] κολλεκτιβοποίηση ήταν σε θέση να προχωρήσει σχετικά ανεμπόδιστα", οι περιφερειακές ομοσπονδίες αναρχικών θεωρούσαν την αμοιβαία βοήθεια και την ανακατανομή μεταξύ των κολεκτιβών ως αρκετά σοβαρά ζητήματα, ως "έναν από τους πρωταρχικούς στόχους τους". Κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι οι κολεκτίβες δεν είχαν πολύ χρόνο να αναπτυχθούν, έχοντας υπάρξει μόνο για δυό-μιση χρόνια το πολύ , με τους αναρχικούς να έχουν μόνο ένα έτος ανεμπόδιστης εργασίας, αλλά δεν θα μπορούσε βεβαίως κάποιος να υποστηρίξει ότι αυτή η εμπειρία επιβεβαίωσε τη θεωρία των αναρχικών.
Ένα παρόμοιο φαινόμενο έλαβε χώρα μεταξύ των εργατικών κολεκτιβών στην πόλη της Βαρκελώνης, η οποία ήταν το κύριο κέντρο των αναρχικών βιομηχανικών κολεκτιβών. Οι εργαζόμενοι ανέλαβαν τα εργοστάσια, αλλά οι αρχές των αναρχικών δεν θα μπορούσαν να καθιερώσουν μια ανθεκτική συνεργασία μεταξύ αυτών των εργοστασίων. Η θεωρία των αναρχικών οδήγησε στον απλό αναρχικό να βλέπει κάθε εργοστάσιο ότι ανήκει απλά από τους εργάτες που δουλεύουν εκεί, και όχι από την εργατική τάξη ως όλο. Αυτό επισημάνθηκε την περίοδο εκείνη από την ίδια την ισπανική αναρχο-συνδικαλιστική ένωση, την CNT. Μια από τις επιτροπές της αναφέρθηκε στην αποτυχία των κολεκτιβών να εργαστούν από κοινού κατάλληλα και δήλωσε ότι "με την αντίληψη ότι κάθε κολεκτίβα είναι ιδιωτική ιδιοκτησία [των εργαζομένων του ιδίου του εργασιακού χώρου], και όχι ως επικαρπία του, οι ανάγκες των υπόλοιπων κολεκτιβών δεν λαμβάνονται υπόψη. .. Οι κολλεκτιβοποιημένες εταιρίες ενδιαφέρονται αποκλειστικώς για τα [δικά] τεκταινόμενα τους , που οδηγούν σε παθητικό ισολογισμό στα οικομικά άλλων εταιριών." Υποστήριξε ότι "ένα ωφελιμιστικό και μικροαστικό πνεύμα" επικρατούσε μεταξύ των μαζών (3). Εν ολίγοις , η CNT σημείωσε ότι οι εργαζόμενοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως ιδιοκτήτες του ιδιαίτερου εργασιακού τους χώρου , αντί να βλέπουν αυτόν τον εργασιακό χώρο ως ιδιοκτησία της ολόκληρης εργατικής τάξης, η οποία τους χορηγεί το δικαίωμα ("επικαρπία") να τον λειτουργήσει εξ ονόματός της. Και προσδιορίζει αυτήν την κατάσταση ως το αποτέλεσμα της έλλειψης συντονισμού.
Πώς συσχετίζαν οι αναρχικοί τις διάφορες κολεκτίβες εργασιακών χώρων την μια με την άλλη στην Βαρκελώνη; Παρά τις δηλώσεις αναρχικών ενάντια στο χρήμα, χρησιμοποίησαν ένα σύστημα οικονομικών πριμοδοτήσεων συμπεριλαμβανομένης μιας Κεντρικής Τράπεζας Εργασίας, ενός Οικονομικού Συμβουλίου, της πίστωσης,των μετρητών, της επίταξης, κ.λπ.... Όχι μόνο ήταν ανίκανοι να αποβάλουν το χρήμα και την κεφαλαιοκρατική λογιστική, αλλά έπρεπε να οργανώσουν μορφές τραπεζικών εργασιών και χρηματοδότησης. Επιπλέον, η αυξανόμενη πόλωση μεταξύ των κολεκτιβών απεικονίστηκε στο ότι πολλές από αυτές χάναν την ανεξαρτησία τους. Οι φτωχές κολεκτίβες χρειαζόντουσαν κεφάλαια για να πληρώσουν τις αμοιβές, και πολλές έλαβαν αυτά τα κεφάλαια με την υποθήκευση του εξοπλισμού του εργασιακού τους χώρου και των αποθεμάτων στην αστική Καταλανική κυβέρνηση την "Generalitat".(4) Ως αποτέλεσμα της λειτουργίας αυτής της "τράπεζας ενέχυρων," όπως αποκαλέστηκε, ο έλεγχος αυτών των εργασιακών χώρων πέρασε στην ουσία στην καταλανική κυβέρνηση.
... Δεν προκαλεί κατά συνέπεια καμία κατάπληξη που ο αναρχικός Horacio Prieto, μέλος της εθνικής επιτροπής της CNT και συγχρόνως ο γραμματέας της (ηγέτης), απεγνωσμένα λέει:
"ο κολεκτιβισμός που ζούμε στην Ισπανία δεν είναι αναρχικός κολεκτιβισμός , είναι η δημιουργία μιας νέας κεφαλαιοκρατίας, πιό ανόργανη από το παλαιό κεφαλαιοκρατικό σύστημα που έχουμε καταστρέψει. .. Οι πλούσιες κολεκτίβες αρνούνται να αναγνωρίσουν οποιεσδήποτε ευθύνες, καθήκοντα ή αλληλεγγύη προς τις φτωχές κολεκτίβες. .. Καμία δεν κατανοεί τις περιπλοκές της οικονομίας, την εξάρτηση μιας βιομηχανίας από την άλλη." (6 Ιανουαρίου ..1938) (5) .
Και όμως είναι ο ίδιος αυτός ο ισπανικός κολεκτιβισμός που ο Greg Τζάκσον της BAC μας βεβαιώνει ότι αποδεικνύει ότι οι δυνάμεις της αγοράς δεν θα λειτουργήσουν μεταξύ των αυτόνομων κολεκτιβών.
Ας ρίξουμε μια περαιτέρω ματιά στη θεωρία των αναρχικών λαμβάνοντας υπόψη την ισπανική εμπειρία. Οι αναρχικοί είχαν θεωρήσει ότι απλά με το να καταλάβουν τους εργασιακούς χώρους και τις αγροτικές κοινότητες θα αρκούσε για να καταργηθεί το χρήμα. Ένας συγγραφέας περιγράφει τη διαδικασία στην επαρχία ως εξής:
"στο Binιfor, όπως σε άλλες 450 κολλεκτιβοποιημένες πόλεις της Αραγονίας, το χρήμα κηρύχτηκε ως καταργημένο. Οι αναρχικοί το απέρριψαν ως τη ρίζα όλων αυτών που σιχαίνονταν. Μια οικονομία βασισμένη αποκλειστικά στην ανταλλαγή έγινε μη πρακτική,έτσι η επιτροπή εξέδωσε κουπόνια των 5 , 6 και 7- μετονομασμένων πεσετών. Η αξία της εργασίας των ανδρών, είτε αυτή που εκτελέσθηκε από γιατρό είτε έναν οδηγό φορτηγού, καθορίστηκε σε 7 πεσέτες ημερησίως. Οι γυναίκες. .. παίρναν 5 πεσέτες. Το παλαιό νόμισμα δεν καταστράφηκε, εξού και μια μαύρη αγορά άκμασε. Μερικές υπηρεσίες ήταν διαθέσιμες μόνο στους κολεκτιβιστές. Όποιος επέλεγε να μην ενταχθεί στο σύστημα δεν μπορούσε να έχει ένα κούρεμα το μοναδικό κουρείο δεν εξυπηρετούσε individualistas(ατομικιστές)."(6)
Έτσι αρχίζοντας με την κατάργηση των χρημάτων, η τοπική επιτροπή της αυτόνομης κομμούνας προχώρησε στην έκδοση τοπικών κουπονιών που λειτούργησαν ως τοπικά χρήματα (7). Δεν εξέπληξε τους αναρχικούς να εξετάσουν εάν τα τοπικά κουπόνια τους εξυπηρέτησαν απλώς το ρόλο των χρημάτων. Για τους αναρχικούς, το χρήμα σήμαινε μόνο τα μισημένα εθνικά τραπεζογραμμάτια, ενώ το τοπικό νόμισμα δεν ήταν -- στα μάτια τους – χρήμα καθόλου. Εν τω μεταξύ η ανάγκη για την κολεκτίβα να συνδεθεί με άλλες κολεκτίβες, και επίσης να παρέχει χρήματα στους αγρότες που επισκέπτονταν άλλα μέρη της Ισπανίας, οδήγησε σε ένα σύστημα οικονομικών πριμοδοτήσεων. Σύμφωνα με τον Miller, η δυσχέρεια αυτού του συστήματος οδήγησε στη "αυξανόμενη πίστη, στους κύκλους αναρχικών, ότι ένα ομοιόμορφο εθνικό νόμισμα ήταν τελικά ένα καλό πράγμα." (8)
Οι κολεκτίβες έλαβαν διάφορα μέτρα που ήταν πολύ σημαντικά πιθανώς για τον τοπικό πληθυσμό. Αυτά περιλάμβαναν τη διανομή με δελτίο μερικών βασικών αγαθών, όπως το σιτάρι και το κρασί, η χρηματοδότηση μερικών υπηρεσιών -- όπως τα καταστήματα κουρέων, οι αποθηκάριοι, κ.λπ.... -- από την κολεκτίβα αντί από ατομικές πληρωμές. Ο ενθουσιασμός στους αγρότες με το να αποφασίζουν πραγματικά για αυτά τα θέματα και με αυτές τις νέες μεθόδους αντιμετώπισης της οικονομικής δυσκολίας αναμφίβολα εμφανίστηκε σε πολλούςς ως κατάργηση της παλαιάς κεφαλαιοκρατίας. Αλλά αυτά τα βήματα δεν υπερβαίνουν από μόνα τους τον καπιταλισμό, έχουν ακόμα χρησιμοποιηθεί και από τις ίδιες τις κεφαλαιοκρατικές κυβερνήσεις, όπως το είδαμε στη διανομή με δελτίο και στο εθνικό ασφαλιστικό σύστημα υγείας, τα δημόσια εκπαιδευτικά συστήματα, τα συστήματα δημόσιων βιβλιοθηκών, κ.λπ.... Επίσης, μερικά από αυτά τα μέτρα αυξάνουν σε πραγματικό επίπεδο τη δύναμη της κυβέρνησης, αλλά οι αναρχικοί δεν έβλεπαν την τοπική κυβέρνηση ως κυβέρνηση -- περισσότερα για αυτό πιο κάτω. Το κύριο σημείο εδώ είναι ότι οι αναρχικοί έβλεπαν μόνο τα επιφανειακά γνωρίσματα του χρήματος -- το τραπεζογραμμάτιο που εκδίδεται από τους πλούσιους και ισχυρούς οικονομικούς θεσμούς -- και όχι τα πραγματικά οικονομικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χρήματος.
Το πρόβλημα είναι ότι οι αναρχικοί δεν μπορούσαν να καταφέρουν το αδύνατο -- την άμεση κατάργηση των χρημάτων. Αυτή η αποτυχία κλονίζει τη θεωρία των αναρχικών , αλλά δεν ελαττώνει τις πρακτικές ενέργειες που λήφθηκαν από τους αναρχικούς στην οργάνωση των κολεκτιβών. Το πρόβλημα είναι ότι, φορτωμένοι με την ψεύτικη θεωρία τους, δεν θα μπορούσαν να καταλάβουν την πραγματική φύση των οικονομικών μέτρων που λήφθηκαν στις κολεκτίβες, και έτσι δεν θα μπορούσαν να εξετάσουν τις οικονομικές σχέσεις που προέκυψαν μεταξύ των κολεκτιβών. Με την άποψή τους ότι η τοπική κυβέρνηση και τα τοπικά κουπόνια δεν είναι πραγματικά κυβέρνηση και χρήματα, δεν θα μπορούσαν να καταλάβουν την ανάγκη για τον κοινωνικό έλεγχο της οικονομίας, τον έλεγχο από όλους τους εργάτες ως όλον, ως βήματα προς την κατάργηση της κεφαλαιοκρατίας. Για αυτούς συγκεντρωτισμός = απολυταρχισμός = κεφαλαιοκρατία, και δεν είχαν καμία ιδέα ότι οι απλές εξισώσεις τους , τους καταδίκασαν να είναι θύματα της δύναμης της αγοράς.
Από την άποψη της μαρξιστικής θεωρίας, δεν είναι καμία έκπληξη ότι το χρήμα δεν μπορεί να καταργηθεί μονομιάς. Ο μαρξισμός αναγνωρίζει την ανάγκη για μια σχετικά μεγάλη μεταβατική περίοδο μεταξύ της έναρξης της κοινωνικής επανάστασης και της επίτευξης μιας αταξικής κοινωνίας που έχει εξαλείψει την κυβέρνηση, τα χρήματα, κ.λπ. Κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου, οι εργαζόμενοι πρέπει να μάθουν να λειτουργούν την οικονομία με έναν συγκεντρωμένο τρόπο, υπερνικώντας κατά συνέπεια την αγορά. Επίσης, οι παραγωγικές δυνάμεις πρέπει να αναπτυχθούν αρκετά ώστε να αποβάλουν την οικονομία έλλειψης/σπάνης μεταξύ των μαζών. Και η ταξική διαίρεση της κοινωνία πρέπει να υπερνικηθεί στην πράξη προτού να μπορέσουν οι εργάτες να εγκαταλείψουν τη χρήση μιας επαναστατικής κρατικής μηχανής. Αλλά οι αναρχικοί καταγγέλλουν τους μαρξιστές για την αγωνία τους για τις μεταβατικές περιόδους, και ότι αυτό σημαίνει ότι οι μαρξιστές είναι απλώς "κρατικοί σοσιαλιστές" και "κρατικοί κεφαλαιοκράτες". Το μόνο που πρέπει υποθετικά να κάνεις είναι να καταλάβουν οι εργαζομένοι και οι αγρότες κάθε εργασιακό χώρο και αγρόκτημα από μόνοι τους, και έπειτα τα χρήματα και η κυβέρνηση θα καταργηθούν αμέσως. Η εμπειρία του ισπανικού εμφύλιου πολέμου δείχνει ότι το σχέδιο των αναρχικών δεν θα μπορούσε να καταργήσει τα χρήματα και την κυβέρνηση.
Οι αναρχικοί θεώρησαν ότι οι κοινότητες του χωριού θα μπαίναν στη σφαίρα μιας μελλοντικής ελευθερωμένης κοινωνίας εάν και μόνο γινόντουσα αυτόνομες κολεκτίβες. Δεν έβλεπαν τις κολεκτίβες ως μόνο ένα βήμα, και δεν εβλεπαν την ανάγκη οι κολεκτίβες να ενσωματωθούν σε έναν ευρύτερο κοινωνικό έλεγχο όλης της παραγωγής. Αλλά όταν οι κοινότητες του χωριού ελευθερώθηκαν από τις παλαιές εθνικές μορφές του χρήματος και όταν πέτυχαν την αυτοκυβέρνηση ως κολεκτίβες, όχι μόνο δεν είχαν ελευθερωθεί από την κεφαλαιοκρατία, αλλά ακόμα έκαναν διακρίσεις εις βάρος των γυναικών. Έχουμε κοιτάξει εν συντομία ανωτέρω την αναρχική κολεκτίβα στο Binιfor, η οποία παρά την υποτιθέμενη κατάργηση του χρήματος πλήρωνε ακόμα τους άνδρες περισσότερο από τις γυναίκες . Αυτό δεν συνέβη απλά στο Binιfor, αλλά στις περισσότερες από τις κολεκτίβες. Και δεν είναι απλά η δυσφήμηση κάποιου φανατικού αντιπάλου του αναρχισμού, αλλά συζητήθηκε από τις αναρχικές γυναίκες τις ίδιες . Ένας συγγραφέας επισημαίνει, στη συζήτηση της κατάστασης το 1936-37, ότι :
"οι αναρχικοί είχαν δηλώσει πάντα την ισότητα όλων των ανθρώπινων οντων, αλλά, όπως τονίζει η φεμινιστική οργάνωση αναρχικών, Mujeres Libres [ελευθερωμένες γυναίκες ], σχέσεις παρέμεναν ακόμα "φεουδαρχικές ". Ο πιό κραυγαλέος τρόπος με τον οποίο οι αναρχικοί είχαν αποτύχει να τηρήσουν τα δηλωμένα ιδανικά τους ήταν τα διαφορετικά επίπεδα αμοιβής ανδρών και γυναικών στις περισσότερες επιχειρήσεις της CNT. .. Λίγη πρόοδος έγινε έξω από τις πόλεις, η μέγιστη επίδειξη της νέας ισότητας ήταν ο αριθμός των γυναικών στο μέτωπο."(9)
Η ανισότητα μεταξύ των ανδρών και των γυναικών υπήρξε στις βιομηχανικές κολεκτίβες στη Βαρκελώνη καθώς επίσης και στην ισπανική επαρχία. Αλλά ήταν ανθεκτικότερη στην αλλαγή στα αγροτικά χωριά. Και αυτή η πατριαρχική καταπίεση των γυναικών δεν είναι κάτι ιδιαίτερο μόνο στις ισπανικές αγροτικές κολεκτίβες. Όσον αφορά την επαρχία, είναι χαρακτηριστική των ανεξάρτητων αγροτικών κολεκτιβών που συμμετέχουν σε μικρής κλίμακας παραγωγή. Το είδαμε στο ρωσικό mir έναν αιώνα πριν και σε διάφορα μεξικάνικα ejidos σε αυτόν τον αιώνα. Η αγροτική κοινότητα του χωριού, εάν είναι μια αυτοεξαρτημένη οντότητα, δεν είναι ο προάγγελος μιας νέας κοινωνίας, αλλά τείνει να πάσχει από όλα τα δεινά της μικρής κλίμακας παραγωγής. Αυτό ισχύει ακόμα κι αν τα μέλη του είναι κάτοχοι του εδάφους από κοινού, έχουν διάφορες κοινές ευθύνες, και αποφασίζουν τις τοπικές κοινοτικές υποθέσεις τους δημοκρατικά. Στην μπολσεβικική επανάσταση, οι κομμουνιστές, προτού να εκφυλιστεί το κόμμα τους στο σταλινικό ρεβιζιονισμό, πήραν σοβαρά το ζήτημα να καταπιαστούν για την ισότητα των εργαζόμενων γυναικών με τους εργαζόμενους άνδρες. Αυτό απαίτησε όχι απλά να απελευθερώσουν την κοινότητα του χωριού από την παλαιά τσαρική κατοχή , αλλά το δέσιμο της κοινότητας του χωριού σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Απαιτούσε από τους εργαζομένους να επιδιώκουν συστηματικά να επηρεάσουν την επαρχία, και απαιτούσε να φτάσουν τα οφέλη της μεγάλης κλίμακας παραγωγής στο χωριό. Μεταξύ των μεθόδων επιρροής ήταν η κινητοποιήση του τοπικού πληθυσμού γύρω από κοινωνικά μέτρα που διαδόθηκαν σε όλη τη χώρα. Το έμβλημα της προσπάθειας δεν ήταν η αυτονομία, αλλά η προσπάθεια όλης της τάξης.
Η κατάργηση των αναρχικών της κυβέρνησης δεν ευημερούσε πολύ καλύτερα από την κατάργηση του χρήματος. Εθεώρησαν ότι μόλις ιδρύσουν τις αυτο-κυβερνώμενες κοινότητες τους στα χωριά και καταλάβουν τους εργασιακούς χώρους στις πόλεις, η κυβέρνηση καταργήθηκε. Δεν συνέβη όμως αυτό.
Πάρτε τα χωριά. Η αναρχική έκδοση της κατάργησης των χρημάτων οδήγησε την τοπική επιτροπή του χωριού να εκδίδει κουπόνια, να λειτουργούν διάφορες κοινωνικές υπηρεσίες (κουρεία, αποθήκες, κ.λπ.), να καθορίζει τους όρους της εργασίας, κ.λπ.... Αυτό αύξησε πραγματικά το ρόλο της τοπικής επιτροπής. Όπως μια πηγή επισημαίνει, εν μέσω του εκθειασμού των αγροτικών κολεκτιβών: ". .. Αλλά οι ζωές εκείνων που ενώθηκαν ελέγχονταν αυστηρά από την εκλεγμένη διοικητική επιτροπή που διαχειριζόνταν την κολεκτίβα, καθόριζε την εργασία, και πλήρωνε τις αμοιβές σε μια "οικιακή" βάση (ένας άντρας 5 πεσέτες, ανύπαντρη γυναίκα 4 πεσέτες ,προστάτης οικογενείας 5 πεσέτες, η σύζυγός του 2 πεσέτες, κτλ.)."(10) .
Η εξουσία των φτωχών σε αυτές τις επιτροπές ήταν αναμφισβήτητα μια μεγάλη βελτίωση σε σχέση με την υπαγόρευση στη ζωή κάποιου από τους πλουσίους. Αλλά κάποιος που σκέφτεται ότι μια τοπική επιτροπή -- επειδή είναι τοπική -- δεν ασκεί την πολιτική εξουσία δεν έχει μελετήσει ποτέ του ρεαλιστικά τις αυτό-κυβερνώμενες κοινότητες και οργανώσεις.
Αλλά ας συνεχίσουμε. Τι γίνεται με τον πολύ σημαντικό ανεφοδιασμό των τροφίμων στις πόλεις και τις πρώτες γραμμές του μετώπου ενάντια στους φασιστικούς στρατούς; Προκύπτει ότι αυτό δεν αφέθηκε απλά στα αγροτικά χωριά. Αντ' αυτού βοηθήθηκε με την χρήση της εξουσίας, από τις αναρχικές πολιτοφυλακές . Ανωτέρω έχω παραθέσει τον Miller που λέει ότι οι αγροτικές κολεκτίβες παρείχαν τις πόλεις και το μέτωπο, αν και δεν εξίσωσαν τους όρους μεταξύ τους. Αλλά αυτό που ο Miller παρέλειψε, είναι ο ρόλος των αναρχικών πολιτοφυλακών στην παροχή της πόλης και του μετώπου. Ο Antony Beevor, που είναι ευνοϊκός προς τις κολεκτίβες των αναρχικών, επισημαίνει ότι "στην Αραγονία που μερικές κολεκτίβες εγκαταστάθηκαν βίαια από τις αναρχικές πολιτοφυλακές, ειδικά του Durruti. Η ανυπομονησία τους να πάρουν τη συγκομιδή για να ταίσουν τις πόλεις, καθώς επίσης και η ζέση των πεποιθήσεών τους, οδήγησε μερικές φορές στην βία.(11) .
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι αγροτικές κολεκτίβες δεν εβλεπαν την ανάγκη να εφοδιαστούν οι πόλεις και το μέτωπο. Αλλά για να καταφέρει πραγματικά αυτόν τον ανεφοδιασμό, χρειάστηκε κάτι περισσότερο από την καλή θέληση των κολεκτιβών. Οι πολιτοφυλακές χρησιμοποιήθηκαν. Και όταν ήρθε το πράγμα στην εξίσωση των συνθηκών μεταξύ των αγροτικών κολεκτιβών -- κάτι πάρα πολύ λεπτό και περίπλοκο για να ολοκληρωθεί από τις πολιτοφυλακές-- πολύ λίγα έγιναν. Αυτό βάζει μια κάπως διαφορετική εικόνα από την "αμοιβαία βοήθεια" στην επαρχία.
Αλλά τι σήμαινε η χρήση των πολιτοφυλακών; Οι οπλισμένες δυνάμεις είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του κράτους. Και οι πολιτοφυλακές δεν ήταν υπό την εντολή των αυτόνομων χωριών ούτε ήταν η κοινότητα του χωριού απλώς στα όπλα, αλλά ήταν περιοδεύουσες ομάδες που συμπληρώθηκαν σε μεγάλο βαθμό με αναρχικούς από τις πόλεις. Εδώ έχουμε τους αναρχικούς να χρησιμοποιούν ένα από τα κύρια εργαλεία της κρατικής εξουσίας προκειμένου να συλλεχθεί σιτάρι από τις κολεκτίβες. Φυσικά, οι αναρχικοί εθεώρησαν ότι αφού ήταν πολιτοφυλακές αναρχικών, και δεν είχαν τους χαιρετισμούς και άλλα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ισπανικού κανονικού στρατού, ότι δεν ήταν πλέον εργαλεία της κρατικής εξουσιας. Αυτό ήταν το ίδιο λάθος που έκαναν όταν υπέθεσαν ότι τα τοπικά κουπόνια δεν ήταν χρήματα, επειδή δεν ήταν τα μισητά τραπεζογραμμάτια που εκδίδονταν από την κεντρική κυβέρνηση.
Όσον αφορά την Βαρκελώνη και τις καταλανικές κυβερνήσεις , οι αναρχικοί δεν πράξαν καθόλου καλύτερα. Στην έναρξη του εμφύλιου πολέμου, οι αναρχικοί ήταν κυρίαρχοι στη Βαρκελώνη, την μεγαλύτερη πόλη της Καταλωνίας, και θα μπορούσαν να έχουν διαλύσει την κυβέρνηση της Καταλωνίας, την αποκαλούμενη "Generalitat", η οποία ήταν στα χέρια των φιλελεύθερων εθνικιστών αστών καταλανών. Οι αναρχικοί δεν το έκαναν , επειδή ήταν ενάντια στην ιδεολογία τους να σχηματίσουν μια κυβέρνηση. Ήταν ικανοποιημένοι τον Ιούλιο του 1936 με το να σχηματίσουν μια κεντρική Επιτροπή των αντι-φασιστικών πολιτοφυλακών (επίσης γνωστή ως Αντι-φασιστική Επιτροπή Πολιτοφυλακών), να καταλάβουν τους εργασιακούς χώρους, και να δημιουργήσουν τοπικές επιτροπές. Σε μία περίοδο που η αντι-φασιστική Επιτροπή πολιτοφυλακών ήταν λίγο πολύ η κυρίαρχη δύναμη στην Καταλωνία, οι αναρχικοί συνύπηρξαν με την κυβέρνηση. Ήταν σαν η αντίθεση των αναρχικών στις κυβερνήσεις να ερμηνεύθηκε και ως αντίθεση στην ανατροπή μιας κυβέρνησης. Ο αναρχικός ηγέτης Ahad de Santillαn θα γράψει αργότερα:
"θα μπορούσαμε να έχουμε παραμείνει μόνοι, να επιβάλαμε ρην απόλυτη ισχύ μας, να κηρύσαμε την Generalitat άχρηστη, και να επιβάλαμε την αληθινή εξουσία του λαού, αλλά δεν πιστεψαμε στη δικτατορία όταν ασκήθηκε ενάντια σε μας, και δεν το θελήσαμε όταν μπορέσαμε να το ασκήσουμε οι ίδιοι εις βάρος άλλων. Η κυβέρνηση Generalitat θα παρέμενε σε ισχύ με τον Πρόεδρο Companys επικεφαλής της, και οι Λαικές δυνάμεις θα οργανώνονταν στις πολιτοφυλακές για να συνεχίσουν την προσπάθεια για την απελευθέρωση της Ισπανίας. Κατά συνέπεια γεννήθηκε η Αντιφασιστική Επιτροπή πολιτοφυλακών της Καταλωνίας..."(12)
Κατά τον Σεπτέμβριο του 1936, οι αναρχικοί προσχώρησαν στην κυβέρνηση Generalitat της Καταλωνίας, και το Νοέμβριο προσχώρησαν στη δημοκρατική κυβέρνηση της Ισπανίας. Κατά συνέπεια οι αναρχικοί αρνήθηκαν αρχικά να διαμορφώσουν μια κυβέρνηση, ως παραβίαση του αντι-κράτους και των αντι-εξουσιαστικών αρχών τους, και προσχώρησαν έπειτα τόσο στις επαρχιακές όσο και στην εθνική κυβέρνηση.
Αλλη μια φορά, το πρόβλημα δεν είναι ότι οι αναρχικοί δεν μπορούσαν να επιτύχουν το αδύνατο -- την άμεση κατάργηση της κυβέρνησης. Αυτή η αποτυχία κλονίζει τη θεωρία των αναρχικών, αλλά δεν ελαττώνει από μόνη της τα πρακτικά μέτρα που πήραν αναπτύσσοντας αυτό που ήταν στην πραγματικότητα όργανα επαναστατικής εξουσίας. Αλλά αυτά τα πρακτικά βήματα ραγίστηκαν βαθειά από την ανικανότητά τους να καταλάβουν, λόγω της ψεύτικη θεωρία τους, ποιος τύπος πολιτικής οργάνωσης απαιτείται από το επαναστατικό κίνημα. Παρερμήνευσαν τη χρήση των πολιτοφυλακών και των τοπικών επιτροπών για κατάργηση της κυβέρνησης, όταν ήταν ένα βήμα προς την ανάπτυξη μια μορφής επαναστατικής κυβέρνησης.
Σημειώσεις του συντάκτη J.Green:
(1) David Miller, Anarchism, "Constructive Achievements", σελ. 164.
(2) Το ίδιο., σελ. 163.
(3) Pierre Broué και Emile Témime, The Revolution and the Civil War in Spain, σελ. 163.
(4) Ronald Fraser, Blood of Spain: An Oral History of the Spanish Civil War, σελ. 211, 578. (Αυτό το βιβλίο περιεχεί αρκετά ντοκουμέντα πέρα από τις συνεντεύξεις)Η Καταλωνία υπό την Δημοκρατία , ήταν μια αυτόνομη περιοχή της Ισπανίας. Η "Generalitat" έτσι λεγόταν η κυβέρνηση –που συμμάχησε με την Ισπανική Δημοκρατία ενάντια στους φασίστες του Φράνκο—καθοδηγούνταν από τους φιλελεύθερους αστούς Καταλανούς εθνικιστές. Οι αναρχικοί στην κορυφή του επαναστατικού αναβρασμού ήταν ικανοποιημένοι με το να φτιάξουν τα δικά τους συμβούλια και να αφήσουν ήσυχη την Καταλανική κυβέρνηση . Σύντομα όμως θα έμπαιναν στην κυβέρνηση μαζί με άλλα αριστερά κόμματα.
(5) Blood of Spain, σελ. 209. Να νην μπερδεύεται ο Horacio Prieto με τον γνωστό πολιτικό του Ισπανικού Εμφυλίου Indalecio Prieto, έναν σοσιαλιστιή ρεφορμιστή και υπουργό της Ισπανικής Δημοκρατικής κυβέρνησής.
(6) Peter Wyden, The Passionate War: The Narrative History of the Spanish Civil War", 1936-1939, σελ. 72.
(7) Τέτοια κουπόνια χρησιμοποιήθηκαν σε πολλές κολλεκτίβες οργανωμένες από την UGT το συνδικάτο των ρεφορμιστών σοσιαλιστών όσο και από τις κολλεκτίβες της αναρχικής CNT.
(8) Miller, σελ. 163.
(9) Antony Beevor, The Spanish Civil War, p. 89. Η ανισότητα μεταξύ των μισθών που δίνοταν σε άντρες και γυναίκες ακόμα και σε κολλεκτιβές που είχαν κατά τα άλλα εξισώσει τους μισθούς επισημαίνεται από πολλές πηγές.
(10) Broué and Témime, σελ. 159.
(11) Beevor, σελ 93. Ο Buenaventura Durruti ήταν ένας από τους ήρωες του Ισπανικού Αναρχισμού.
(12) Broué and Témime, σελ. 131, παραθέτοντας από του Santillán's Por qué perdimos la guerra [Γιατί χάσαμε τον πόλεμο], σελ. 168.
(μέρος 2ο) από τον Joseph Green
(στο Communist Voice #10, Οκτ.. 1, 1996)
Ο Τζάκσον ο ίδιος της BCA αναγνωρίζει ότι υπήρξαν μερικά λάθη που έγιναν από τους ισπανικούς αναρχικούς. Ας δούμε την ανάλυση του Τζάκσον. Υποστηρίζει ότι η "κύρια αποτυχία ήταν σε έναν στρατιωτικό, και (μερικώς) σε ένα ιδεολογικό επίπεδο". Αγνοεί εξ ολοκλήρου τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζαν οι αναρχικοί, μάλλον προτιμά να ζει σε έναν κόσμο μύθων και ευσεβών πόθων σε σχέση με αυτό το ζήτημα. Αλλά τα λάθη που απαριθμεί χρήζουν πολύ ενδιαφέροντος. Και αν και ο Τζάκσον λέει ότι υπήρξε κάποια ιδεολογική βάσης για αυτά, στην πράξη αποφεύγει από το να παρουσιάζει αυτήν την βάση. Αυτό είναι ένα λάθος που δεν θα κάνουμε.
Καταρχήν, ο Τζάκσον μας λέει ότι οι ισπανοί αναρχικοί "δεν πραγματοποίησαν μια παρατεταμένη πάλη ενάντια στην φασιστική Φάλαγγα με την προοπτική να τους εξαφανίσουν από προσώπου γης." Όντως αυτό είναι μια συγκλονιστική παραδοχή. Οι αναρχικοί, οι αυτοαποκαλούμενοι ως μέγιστοι εχθροί του κράτους, δεν πραγματοποίησαν μια όσο θα έπρεπε πάλη ενάντια στο φασιστική Φάλαγγα, η αντιπρόσωπος του χειρότερου τύπου κατασταλτικού κράτους. Δυστυχώς, το Τζάκσον δεν μας λέει γιατί έγινε αυτό . Δεν ήταν οι ισπανοί αναρχικοί που κραυγάζαν όσο ο Τζάκσον για τα κακά του κράτους και όλης της εξουσίας; Ναι. Και εάν εντούτοις δεν θα μπορούσαν να δώσουν αρκετή έμφαση στην πάλη ενάντια στους φασίστες, γιατί θα πρέπει να πιστεψουμε ότι οι αναρχικοί του Σιάτλ όπως ο Τζάκσον μπορούν να πραγματοποιήσουν μια αρκετά παρατεταμένη και άγρια πάλη ενάντια στα αντιδραστικοους εδώ; .
Ας υποδείξουμε έναν λόγο για τον οποίο οι ισπανικοί αναρχικοί είχαν αυτό το πρόβλημα. Η ιδεολογία των αναρχικών -- καταλάβετε τον τοπικό εργασιακό σας χώρο , και δεν χρείαζεται τίποτε άλλο -- γεννά μια τοπικιστική προοπτική. Η αποστροφή της στο συγκεντρωτισμό είναι ενάντια στην ιδέα να οργανωθεί σε εθνικό επίπεδο (και ακόμα ευρύτερα η πάλη ενάντια στον αντιδραστικό εχθρό. Αυτό απαιτεί μια συγκεντρωτική πάλη και οι αναρχικοί δεν είναι καθόλου ευχαριστημένοι τόσο με τον πολιτικό συγκεντρωτισμό όσο δεν είναι με τον οικονομικό συγκεντρωσισμό.
Ένας συντάκτης, συμπονετικός στους αναρχικούς, εντούτοις γράφει ότι:
"Παραδείγματος χάριν, οι αναρχικοί της Καταλωνίας θεώρησαν ότι το να καταλάβουν εκ νέου την Saragossa θα ήταν ισοδύναμη με τη νίκη του πολέμου. Η επέλαση του Στρατού της Αφρικής (1) στο νοτιοδυτικό σημείο [της Ισπανίας] τους ενδιέφερε τόσο ως να ήταν μια εισβολή σε μια ξένη χώρα.(2) .
Ειρωνικά, ένας άλλος συγγραφέας στη "Μαύρη Αυτονομία" έβαλε το δάχτυλό του να δώσει μια πτυχή του ζητήματος. Ο David Ashley έγραψε ότι τα "θρυμματισμένα έθνη έχουν καταστραφεί με μικρότερο σπρώξιμο από το εξωτερικό...Ο λόγος για αυτό είναι ότι ανεξαρτήτως το μέγεθος μιας οργάνωσης θα νικήσει την αποδιοργάνωση και την αλληλοφαγωμάρα θα νικήσει την αποδιοργάνωση, ακόμα κι αν η οργάνωση είναι μικροσκοπική έναντι της τεράστιας αποδιοργανωμένης μάζας" -- Μια παράξενη παραδοχή για έναν αναρχικό. Αλλά δίνει ένα σημείο στη δυσκολία που οι ισπανικοί αναρχικοί είχαν στην πάλη ενάντια στη Φάλαγγα. Η Φάλαγγα οργανώθηκε, ενώ οι αναρχικοί -- ικανοί να καταλάβουν και να θέσουν σε παραγωγή μεμονωμένες κολεκτίβες , ή ακόμα και μερικές περιφερειακές επιτροπές -- εντούτοις έτειναν στην αποδιοργάνωση.
Ο δεύτερος λόγος που δίνει ο Τζάκσον είναι ότι οι ισπανικοί αναρχικοί "υποτίμησαν την προδοσία των μαρξιστικών-λενινιστικών "συμμάχων" τους (και ακόμη και μερικών από τους αναρχικούς τους "σύμμαχους") , οι οποίοι πλαισίωσαν αργότερα την φιλελεύθερη κυβέρνηση για να καταστρέψουν τις αναρχικές κολεκτίβες. Μερικά μέλη της CNT προσχώρησαν ακόμη και στην κυβέρνηση στο όνομα του "ενιαίου μέτωπου ενάντια στο φασισμό". Εδώ βλέπουμε ότι οι αναρχικοί συρόμενοι ως ένα ορισμένο βαθμό από τους Σταλινικούς (το ισπανικό Κομμουνιστικό Κόμμα δεν ήταν πλέον μαρξιστικό-λενινιστικό αλλά είχε υπερνικηθεί από το ρεβιζιονιστικό Σταλινισμό κατά τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο). Επιπλέον, ενώ ο Τζάκσον κατηγορεί τους σταλινικούς για τα πολιτικά λάθη των αναρχικών, αναγνωρίζει ότι οι αναρχικοί οι ίδιοι προσχώρησαν στην κυβέρνηση -- δηλ. σύρθηκαν πίσω από τους φιλελεύθερους αστοδημοκράτες.
Αλλά γιατί το έκαναν αυτό οι αναρχικοί ; Είναι επειδή οι ισπανοί αναρχικοί είχαν μια παράδοση συνεργασίας με τους κομμουνιστές και ακολουθίας πίσω τους; Κάθε άλλο. Οι ισπανοί αναρχικοί ήταν εξίσου εχθρικοί προς τον μαρξιστικό κομμουνισμό και τον σταλινισμό (πλαστός κομμουνισμός), και εξίσου εχθρικοί στους αστούς πολιτικούς όσο και ο Τζάκσον. Φώναξαν εξίσου δυνατά με τον Τζάκσον, και το έκαναν για πολύ περισσότερο από ότι ο Τζάκσον το κάνει. Ήταν εκπαιδευμένοι εδώ και δεκαετίες στην αποχή ενάντια στην πολιτική καθώς επίσης και ενάντια στο μαρξισμό. Έτσι είναι δύσκολο να θεωρηθεί ότι προσχώρησαν σε μια κυβέρνηση από μια μαλθακότητα προς είτε τον μαρξισμό είτε τον σταλινισμό.
Αυτό που συνέβη ήταν ότι οι αναρχικοί στερούνταν οποιεσδήποτε ανεξάρτητες απαντήσεις στην πάλη ενάντια στον φασισμό. Χωρίς αυτές τις ανεξάρτητες απαντήσεις, δεν θα μπορούσαν να κάνουν παρά μόνο να διασπαστούν και να ακολουθήσουν άλλες πολιτικές δυνάμεις, ακόμη και αν ήταν οι δυνάμεις που κατήγγελλαν για δεκαετίες. Όταν έίδαν ότι οι αυτόνομες κολεκτίβες είχαν πρόβλημα, έπρεπε να γυρίσουν στις λύσεις που προτάθηκαν από άλλες πολιτικές δυνάμεις, επειδή δεν είχαν καμία πραγματική απάντηση δική τους. Όταν έίδαν ότι οι αναρχικές πολιτοφυλακές δεν ήταν ικανοποιητικές για τη στρατιωτική πάλη, έπρεπε να γυρίσουν στα σχέδια για τη συστηματοποίηση του στρατού που προτάθηκε από άλλες πολιτικές δυνάμεις. Όταν έίδαν ότι δεν θα μπορούσαν να καταργήσουν απλά την κυβέρνηση εν μέσω της κρίσης, κυμαίνονταν μεταξύ να αφήσουν τις φιλελεύθερες αστικές κυβερνήσεις ήσυχες και με το να συμμετέχουν σε αυτές .
Είναι προς τιμήν των ισπανών αναρχικών ότι αναγνώρισαν ότι μερικλη από τη ρητορική τους έπρεπε να αφεθεί κατά μέρος. Δεν θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν με την κενή ρητορική που ικανοποιεί τον Τζάκσον επειδή μπόρεσαν να δουν με τα μάτια τους ότι τα σχέδια αναρχικών είχαν προβλήμα. Αλλά αφ' ετέρου, δεν είχαν καμία ιδέα για το πώς να εξετάσουν τα προβλήματα που έβλεπαν. Κατέληξαν να σέρνονται από άλλες δυνάμεις, γκρινιάζοντας για αυτό και το άλλο. Ήταν ένα fiasco μέγιστων διαστάσεων.
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που ο αναρχισμός είχε αποδειχθεί χρεωκοπημένος στην Ισπανία. Ο Engels συζήτησε ένα παρόμοιο fiasco που συνέτριψε τους ισπανούς αναρχικούς τον 19ο αιώνα στο έργο του "οι Μπακουνικοί επί τω έργω: Ένας απολογισμός της ισπανικής επανάστασης το καλοκαίρι του 1873 ". Εδώ οι ισπανοί αναρχικοί βρέθηκαν αντιμέτωποι με την πιθανή αντικατάσταση της μοναρχίας από μια λαϊκή δημοκρατία. Σύμφωνα με τη θεωρία των Μπακουνικών που ακολουθούσαν εκείνο τον καιρό, οι αναρχικοί δεν έπρεπε να νοιαστούν για τα πολιτικά γεγονότα που λάμβαναν χώρα. Όπως το περιγράφει ο Engels, οι ισπανοί αναρχικοί "κήρυσσαν για χρόνια ότι καμμία συμμετοχή δεν πρέπει να γίνει σε μια επανάσταση αν δεν εχει ως στόχο τηε την άμεση και πλήρη χειραφέτηση της εργατικής τάξης. .." (Αυτό είναι ένα ακόμα δόγμα των αναρχικών.) Και όμως, κάθε ισπανός εργαζόμενος ήξερε ότι η εργατική τάξη πρέπει να επεμβει στα κρίσιμα πολιτικά γεγονότα που εμφανίζονταν.
Έτσι τι κάναν οι αναρχικοί το 1873; Κατέληξαν εν μέρει να απέχουν από τη λήψη οποιασδήποτε καθορισμένης γραμμής σε αυτόν αγώνα, και εν μέρει να ακολοθούν τους Δημοκρατικούς αστούς. Κηρύσσοντας ενάντια στην επαναστατική κυβέρνηση, οι Μπακουνικοί εντούτοις συμμετείχαν σε κυβερνητικές επιτροπές "juntas" με τους Δημοκρατικούς αστούς, γενικά χωρίς να είσαι σε θέση να επηρεάσουν το πρόγραμμά τους. Και στρατιωτικά, ο Engels επισήμανε ότι η αλλεργία τους προς το συγκεντρωτισμό οδήγησε στον τεμαχισμό των επαναστατικών δυνάμεων, έτσι ώστε οι αντιδραστικοι να είναι σε θέαη "να κατακτήσουν μια πόλη μετά από την άλλη με μια χούφτα στρατιωτών, ουσιαστικά χωρίς αντίσταση."
Η πρωταρχική αιτία του σύρσιμου των αναρχικών πίσω από άλλες δυνάμεις στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο ήταν η αποτυχία της θεωρίας των αναρχικών. Είναι ότι συνέβη το 1873, και συνέβη πάλι έξι δεκαετίες αργότερα στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο.
Η τρίτη κριτική του Τζάκσον στους ισπανούς αναρχικούς είναι ότι "δεν είχαν ξοδεψει αρκετό χρόνο για να αναπτύσσουν πραγματικά τα δίκτυά τους έξω από τη χώρα στην περίπτωση που χρειαστούν τα όπλα, τις προμήθειες, ή ένα μέρος για να επιδιώξουν καταφύγιο γρήγορα." Εδώ πάλι, ο Τζάκσον δεν προτείνει έναν λόγο για τον οποίο αυτό συνέβη. Εδώ και πάλι η τοπικιστική προοπτική των αναρχικών θα πήγαινε ενάντια σε τέτοιες προετοιμασίες. Όντως, οι αναρχικοί είχαν τη διεθνή ένωσή τους την δεκαετία του 1870, ξεχωριστή από την αυθεντική Πρώτη Διεθνή και τους Μαρξιστές. Είχε φθάσει σε τόσο άσχημο σημείο που οι αναρχικοί δεν προσπάθησαν ποτέ να την αναζωογονήσουν και φαίνονταν να προτιμούν να ξεχάσουν για αυτήν. Λαμβάνοντας υπόψη τον τοπικισμό των αναρχικών, δεν είναι απορίας άξιον ότι αυτή η Διεθνής δεν φαίνεται να λείπει και από τους σύγχρονους αναρχικούς.
Τέλος, ας σημειώσουμε μια άλλη ανεπάρκεια των ισπανών αναρχικών που συσχετίζεται με τις ανεπάρκειές τους στο διεθνισμό. Ο Τζάκσον είναι σιωπηλός για αυτήν την ανεπάρκεια, αν και θα φαινόταν να αφορά τον "ευρωκεντρισμό" για τον οποίο ο Τζάκσον μιλά τόσο πολύ. (Ο Τζάκσον κατηγορεί τους "άσπρους αριστερούς" ότι είναι ευρωκεντριστές σε όλη την επιστολή του.) Μπορεί να φανεί παράξενο ότι ο Τζάκσον κατηγορεί γενικλως τους αριστερούς -- που συζητάνε τη φύση των καθεστώτων στην Ασία, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική, και την Ανατολική Ευρώπη -- ότι είναι ευρωκεντρικοί, ενώ ο ίδιος παρουσιάζει την εμπειρία ενός αγώνα σε μια δυτική ευρωπαϊκή χώρα, την Ισπανία, ως κύριο παράδειγμα του επιτυχούς αναρχισμού του. Αυτό είναι ένα άλλο παράδειγμα ενός αναρχικού που έχει μια ιδέα θεωρητικά, αλλά αναγκάζεται αναθεωρήσει τις ιδέες του στην πράξη. Αλλά πολύ σημαντικότερο είναι ότι ο Τζάκσον αποτυγχάνει να δείξει τον "ευρωκεντρισμό" των ισπανών αναρχικών.
Το ζήτημα αφορά εδώ το Μαρόκο, ένα μέρος της βόρειας Αφρικής. Το Μαρόκο εκείνη την περίοδο χωρίστηκε μεταξύ της Ισπανίας και της Γαλλίας. Κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφύλιου πολέμου, οι φασίστες χρησιμοποίησαν έναν μεγάλο αριθμό μαροκινών στρατευμάτων. Εάν η ισπανική εργατική τάξη επρόκειτο να νικήσει το φασισμό, ήταν σημαντικό να ξεσηκωθούν οι Μαροκινοί σε επανάσταση ενάντια στους φασιστικούς Φαλλαγίτες διοικητές τους. Προκειμένου να γίνει αυτό, θα ήταν απαραίτητο να πιστοποιηθεί το δικαίωμα του Μαρόκου στην αυτοδιάθεση και στην υπόσχεση ότι, εάν οι φασίστες ηττηθούν, θα υπήρχε ένα τέλος στην ισπανική κυριαρχία. Αυτό δεν έγινε ποτέ. Ενώ η χορήγηση από την Δημοκρατικη κυβέρνηση της αυτονομίας στην Καταλωνία και τη Βασκική περιοχή είχε αυξήσει την υποστήριξή της σε εκείνες τις περιοχές της ευρωπαϊκής Ισπανίας, δεν υπήρξε καμία σοβαρή προσπάθεια να κερδίσει τις Μαροκινές μάζες στην Αφρική.
Φαινόταν σαν οι Δημοκρατικοί αστοί θα προτιμούσαν να έχαναν στους φασίστες από το να δουν το Μαρόκο να γίνει ανεξάρτητο. Φοβόντουσαν επίσης ότι αναγνωρίζοντας τα μαροκινά δικαιώματα θα δυσαρεστούσαν την Γαλλία και άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Ήταν στα χέρια της εργατικής τάξης να αντιπροσωπεύσει τα εθνικά δικαιώματα των Μαροκινών. Αλλά οι αναρχικοί δεν ήταν ιδιαίτερα ενδιαφερόμενοι σε αυτό το ζήτημα. Στα γραπτά που συζητιούνται οι απόψεις των ισπανών αναρχικών, είναι δύσκολο να βρεθεί ακόμη και η αναφορά του μαροκινού προβλήματος (χωρίς αμφιβολία αυτό είναι επίσης μέρος του τοπικιστικού προσανατολισμού του αναρχισμού, καθώς επίσης και της αντίθεσή τους σε όλα τα κράτη.) Αλλά σύμφωνα με μια πηγή, "πριν από τον εμφύλιο πόλεμο, όλα τα επαναστατικά κόμματα είχαν δηλώσει υπέρ της ανεξαρτησίας, ή τουλάχιστον της πλήρους αυτονομίας του Μαρόκου." Αλλά μόνο το POUM (που δεν ήταν αναρχικό) "τοποθετήθηκε δημόσια" για αυτό κατά τη διάρκεια του πολέμου (3).
Δεν ήταν ότι ο μαροκινός πόλεμος ήταν ένα δευτερεύον ζήτημα στην Ισπανία, ο οποίος θα μπορούσε να αγνοηθεί τυχαία σε μια εποχή εθνικής κρίσης. Μια επανάσταση φυλετικών πληθυσμών στο Rif του Μαρόκου που καθοδηγήθηκε από τον Abd EL- krim είχε διαρκέσει από το 1919 ως το 1926. Το 1921, είχαν συντρίψει έναν ολόκληρο ισπανικό στρατό σε μια σημαντική μάχη, και για αρκετά έτη μια μεγάλη ζώνη του Μαρόκου ελευθερώθηκε. Χρείαστηκαν σημαντικές δυνάμεις από τη Γαλλία καθώς επίσης και την Ισπανία για να κατασταλθεί αυτή η εξέγερση. Και η ιστορία θα επεδείκνυε σύντομα πόσο καταστρεπτικό είναι για την εργατική τάξη εάν η χώρα "τους" κερδίζει έναν άδικο κατοχικό πόλεμο. Ο ισπανικός "στρατός της Αφρικής" που κατέστειλε τους Μαροκινούς θα ήταν ο πυρήνας των φασιστικών δυνάμεων που θα κατέστελλαν τους ισπανούς εκμεταλλευόμενους στον εμφύλιο πόλεμο. Μεταξύ των στρατηγών του ήταν οι πρωταίτιοι σπινθήρες της φασιστικής εξέγερσης, όπως ο Mola,ο Goded,ο Queipo de Llano,ο Sanjurjo, και ο Franco ο ίδιος (4) και η υποταγή του Μαρόκου είχε προετοιμάσει το έδαφος για τη χρήση χιλιάδων γηγενών Μαροκινών στρατευμάτων ενάντια στη Δημοκρατία. Όπως ο μαρξισμός διδάσκει, ένα έθνος που καταπιέζει ένα άλλο σφυρηλατεί τις αλυσίδες της σκλαβιάς του. Οι γαλλοί και ισπανοί κομμουνιστές είχαν κάνει εκστρατεία σθεναρά υπέρ της εξέγερσης του Rif ενώ προχωρούσε, και οι ισπανοί κομμουνιστές είχαν συνεχίσει να υποστηρίζουν τη μαροκινή ανεξαρτησία έως ότου αντικαταστάθηκε η μαρξιστική-λενινιστική στάση τους από το ρεβιζιονιστικό σταλινισμό. Στα μέσα της δεκαετίας του '30, οι σταλινικοί εγκατέλειψαν τους Μαροκινούς ως μέρος των πάρε-δωσε με τους φιλελεύθερους Δημοκρατικούς. Και οι αναρχικοί; Δεν φάνηκαν να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για το ζήτημα κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου.
Και έτσι οι ισπανικοί αναρχικοί αντιμετώπισαν τους Μαροκινούς με αδιαφορία.
σημειώσεις:
(1) Αυτό ήταν το πιο εκπαιδευμένο και σκληραγωγημένο κομμάτι του Ισπανικού Στρατού και των δυνάμεων του Φράνκο. Παρόλο το όνομα του ο Στρατός της Αφρικής ήταν μέρος του Ισπανικού Στρατού.
(2) Antony Beevor, The Spanish Civil War, σελ. 91.
(3) Stanley G. Payne, The Spanish Revolution, σελ. 270.
(4) Ronald Fraser, Blood of Spain: An Oral History of the Spanish Civil War, σελ. 566.
